ﺋﯩﺒﯩﻦ ﺳﯩﻨﺎ
ﺋﯩﺒﯩﻦ ﺳﯩﻨﺎ ﺗﯘﻟﯘﻕ ﺋﯩﺴﻤﻰ ﺋﻪﺑﯘ ﺋﻪﻟﻰ ﺋﺎﻝ ﻫﯘﺳﻪﻳﯩﻦ ﺋﯩﺒﯩﻦ ﺋﺎﺑﺪﯗﻟﻼ ﺋﯩﺒﯩﻦ ﺳﯩﻨﺎ،ﺋﯚﺗﯩﻦ ﮔﯩﺮﯨﻜﻠﻪﺭ ﺗﻪﺭﭘﯩﺪﯨﻦ ﺋﺎﯞىجەننا ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ. 980 ﻳﯩﻠﻰ ھازﯨﺮﻗﻰ ﺋﯘﺯﺑﯧﻜﯩﺴﺘﺎﻧﻨﯩﯔ ﺑﯘﺧﺎﺭﺍﻏﺎ ﻳﯧﻘﯩﻦ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺋﺎﻓﺸﺎﻧﻪ ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻳﯧﺮﯨﺪﻩ ﺩﯗﻧﻴﺎﻏﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ 1037 ﻳﯩﻠﻰ ھازىرﻗﻰ ﺋﯩﺮﺍﻧﻨﯩﯔ ھاﻣﺎﺩﺍﻥ ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻳﯧﺮﺩﻩ ﺋﺎﻟﻪﻣﺪﯨﻦ ﺋﯚﺗﻜﻪﻥ.ﺋﯩﺒﯩﻦ ﺳﯩﻨﺎ ﺋﻪﻳﻨﻰ ﯞﺍﻗﯩﺘﺘﺎ ﭘﯘﺗﯘﻥ ﺋﯩﺴﻼﻡ ﺩﯗﻧﻴﺎﺳﻰ ﯞﻩ ﻏﻪﺭﯨﭙﺘﻪ ﺋﯩﻠﯩﻢ ﺳﺎﻫﻪﺳﯩﺪﻩ ﺗﯘﻧﯘﻟﻐﺎﻥ ﺋﻪﯓ ﺩﺍﯕﻠﯩﻖ ﺋﺎﻟﯩﻤﻼﺭﺩﯨﻦ ﺑﯩﺮﺩﯗﺭ .ﻓﯩﺰﻛﺎ،ﻓﻠﻮﺳﻮﻓﯩﻴﻪ،ﻗﺎﻣﯘﺳﭽﯩﻠﯩﻖ (ﺋﻪنجىيكىلوﭘﻪﺩﯨﺴﺖ) ،ﻣﺎﺗﻤﺎﺗﯩﻜﺎ،ﺋﺎﺳﯩﺘﻮﻧﻮﻣﯩﻴﻪ ،ﯞﻩ ﺗﯩﺒﺎﺑﻪﺗﯩﭽﯩﻠﻜﺘﻪ ﻛﺎﻣﺎﻟﻪﺗﻜﻪ ﻳﻪﺗﻜﻪﻥ. ﺋﯩﺒﯩﻦ ﺳﯩﻨﺎﻧﯩﯔ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﯩﺮﻯ ﻛﯩﻴﯩﻦ ﮔﯩﺮﯨﻚ ﯞﻩ ﺋﯚﺗﯩﻦ ﺗﯩﻠﻠﯩﺮﻏﺎ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﻪ ﻗﯩﻠﻨﻐﺎﻥ. ﻏﻪﺭﯨﭗ ﺋﯩﻠﯩﻢ ﭘﻪﻥ ﺳﺎﻫﻪﺳﻨﯩﯔ ﺋﯘﻟﻨﻰ ﻳﺎﺭﺍﺗﻘﺎﻥ. ﺋﯩﺒﯩﻦ ﺳﯩﻨﺎ 980 – ﻳﯩﻠﻰ ﺳﺎﺳﺎﻧﯩﻴﯚﺭ ﺧﺎﻧﻠﻘﻐﺎ ﺗﻪﯞﻩ ﺑﯩﺮ ﻣﻪﻫﻪﻟﻠﻪ ﻫﺎﻛﯩﻤﻨﯩﯔ ﺋﺎﺋﯩﻠﺴﺪﻩ ﺩﯗﻧﻴﺎﻏﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ. ﺩﺍﺩﺳﯩﻨﯩﯔ ﺗﻪﺭﺑﯩﻴﺴﺪﻩ ﭼﻮﯓ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ. ھەﻡ ﻛﯩﭽﯩﻜﯩﺪﯨﻨﻼ ﺋﯩﻠﯩﻤﮕﻪ ﻗﯩﺰﯨﻘﻘﺎﻥ.10 ﻳﯧﺸﯩﺪﺍ ﭘﯘﺗﯘﻥ ﻗﯘﺭﺋﺎﻧﻨﻰ ﻳﺎﺩﯨﻼﭖ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ، ھەﻡ ﺋﯘﺯﻯ ﺋﯘﻗﯩﻐﺎﻥ ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ ﺋﻪﺭﻩﺏ ﺷﯧﺌﯩﺮﻟﯩﺮﻧﻰ ﻳﺎﺩ ﺑﯩﻠﮕﻪﻥ.ﺋﯘ 13 ﻳﯧﺸﯩﺪﺍ ﺗﯩﺒﺎﺑﻪﺗﭽﯩﻠﻜﻜﻪ ﻛﯩﺮﺷﻜﻪﻥ. 16 ﻳﯧﺸﯩﺪﺍ ﺗﯩﺒﺒﻰ ﺋﯩﻠﻤﺪﺍ ﭘﯩﺸﯩﭗ ﻳﯩﺘﻠﮕﻪﻥ، ﻫﻪﻡ ﺩﺍﯞﺍﻻﺷﻘﺎ ﻛﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻥ. ﺷﯘ ﭼﺎﻏﺪﯨﻼ ﻟﻮﮔﯩﻜﺎ ﯞﻩ ﻣﯩﺘﺎﻓﯩﺰﯨﻜﻨﻰ ﺋﯘﮔﯩﻨﯩﺸﻜﻪ ﻛﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻥ ﺑﯘﻟﯘﭖ ،ﺋﻪﻳﻨﻰ ﯞﺍﻗﯩﺘﺘﻜﻰ ﺩﺍﯕﯩﻠﻖ ﺋﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻫﻠﯩﻠﯩﺮﻧﻰ ﺋﯘﺳﺘﺎﺯ ﺗﯘﺗﻘﺎﻥ. ﺑﯩﺮﺍﻕ ﻣﯘﺗﻠﻪﻕ ﻛﯚﭖ ﺳﺎﻫﻪﺩﻩ ﺋﻮﺯﻟﯩﻜﯩﺪﯨﻦ ﺋﯘﮔﻪﻧﮕﻪﻥ. ﺋﯩﺒﯩﻦ ﺳﯩﻨﺎ ﻳﺎﺷﻐﺎﻥ ﺩﻩﯞﯨﺮ ﺳﯩﻴﺎﺳﻰ ﺟﻪﻫﻪﺗﺘﯩﻦ ﺑﯩﺮ ﻗﻪﺩﻩﺭ ﻗﺎﻻﻳﻤﯩﻘﺎﻥ ﺑﯘﻟﯘﭖ ،ﺑﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﺋﯩﺮﺍﻧﺪﯨﻜﻰ ﺋﻪﺭﻩﺏ ﻫﺎﻛﻤﯩﺘﯩﻨﻰ ﺋﺎﻏﺪﯗﺭﯗﭖ ﺗﺎﺷﯚﭖ ﺋﻮﺭﻧﯩﻐﺎ ﺗﯩﻜﻠﻪﻧﮕﻪﻥ ﻓﺎﺭﺳﯚﺭﻧﯩﯔ ﺳﺎﺳﺎﻧﯩﻴﯚﺭ ﺧﺎﻧﻠﻐﻰ ﺑﯩﺮ ﻛﯩﺮﺯﯨﺴﻘﺎ ﺩﯗﭺ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﺋﯩﺪﻯ . ﺑﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﺑﯘﺧﺎﺭﺍ ﯞﻩ ﺳﻪﻣﻪﺭﻗﻪﻧﺪ ﺑﯘ ﺧﺎﻧﻠﻘﻨﯩﯔ ﺳﯩﻴﺎﺳﻰ ﯞﻩ ﻣﻪﺩﯨﻨﻴﻪﺕ ﻣﻪﺭﻛﻪﺯﻟﯩﺮﺩﯨﻦ ﺑﯩﺮﻯ ﺑﯘﻟﯘﭖ ،ﺳﺎﺳﺎﻧﯩﻴﯚﺭ ﺧﺎﻧﻠﻘﻰ ﺋﺎﺟﯩﺰﻟﯩﺸﺸﻘﺎ ﻗﺎﺭﺍﭖ ﻳﯘﺯﻟﻪﻧﮕﻪﻥ ﺋﯩﺪﻯ. ﺑﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎﺩﺍ ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮ ﻛﯘﭺ ﻗﺎﺭﺍ ﺧﺎﻧﻼﺭ ﺧﺎﻧﻠﻘﻰ ﻛﯘﭼﯩﻴﺸﻜﻪ ﺑﺎﺷﻠﯩﻐﺎﻧﺪﻯ. ﺑﯘ ﺧﺎﻧﻠﯩﻖ ﺑﺎﺭﺍ ﺳﺎﺳﺎﻧﯩﻴﯚﺭﻧﯩﯔ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎﺩﯨﻜﻰ ﻛﯚﭖ ﻗﯩﺴﯩﻢ ﺯﯨﻤﯩﻨﻠﯩﺮﻧﻰ ﺋﯚﺯ ﻛﻮﻧﺘﺮﻭﻟﯩﻘﯩﻐﺎ ﺋﯧﯩﻠﯩﭗ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ . ﻛﯩﻴﻦ ﺧﺎﺭﻩﺯﯨﻤﻨﻰ ﺑﺎﺷﻘﯘﺭﯞﺍﺗﻘﺎﻥ ﺗﯘﺭﻙ ﻏﻪﺯﻧﻪﯞﯨﻠﻪﺭ ﺧﺎﻧﻠﻘﻰ ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﻼﺭ ﺧﺎﻧﻠﻘﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﺮﻟﻪﺷﻜﻪﻥ. ھەم ﺩﺍﯞﺍﻣﻠﯩﻖ ﺑﯘ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺗﯘﺭﻙ ﺧﺎﻧﻠﻘﻰ ﺳﺎﺳﺎﻧﯩﻴﯚﺭ ﺧﺎﻧﻠﻘﻐﺎ ھۇﺟﯘﻡ ﻗﯩﻠﯩﭗ 999-ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯩﺮﺍﻥ ﺳﺎﺳﺎﻧﯩﻴﯚﺭ ﺧﺎﻧﻠﻘﻨﯩﯔ ﻣﻪﺭﻛﯩﺰﻯ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺑﯘﺧﺎﺭﺍﻧﻰ ﺋﯩﺸﻐﺎﻝ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﯞﻩ ﺋﯩﺮﺍﻥ ﺧﺎﻧﻠﻘﯩﻨﻰ ﭘﯘﺗﯘﻧﻠﻪﻱ ﺋﺎﻏﺪﯗﺭﯗﭖ ﺗﺎﺷﻠﯩﻐﺎﻥ.
ﺑﯘ ﺋﯘﭼﯘﺭ ﺋﻪﻧﮕﻠﻴﻪ_ﺷﻮﺗﻠﯚﻧﺪﯨﻴﻪ ﺋﺎﻧﺪﯦﺮﯨﯟ ﺋﯘﻧﯟﯦﺮﺳﯩﺘﺘﻰ ﻣﺎﺗﯩﻤﺎﺗﯩﻜﺎ ﺋﯩﻨﺴﺘﻮﺗﻨﯩﯔ ﺗﻮﺭﺑﯧﺘﯩﺪﻩ ﺩﯗﻧﻴﺎ ﻗﻪﺩﯨﻤﻘﻰ ﺯﺍﻣﺎﻥ ﻣﺎﺗﯩﻤﺎﺗﻜﺎﺷﯘﻧﺎﺳﻠﺮﻯ ﻗﺎﺗﺎﺭﺩﺍ ﺧﺎﺗﯩﺮﻟﻪﻧﮕﻪﻥ.
ئىبنى سىنانىڭ ئىلىم-پەن بىلەن شۇغۇللىنىشى كۆپ خىل بولۇپ ، مېدىتسىنا ۋە پەلسەپەدىن ماتېماتىكا ۋە ئاسترونومىيەگىچە بولغان. ئۇنىڭ ئەڭ مەشھۇر ئەسىرى «مېدىتسىنا قانۇنى» تىبابەتچىلىكنىڭ ئاساسى تېكىستىگە ئايلانغان ۋە كەڭ كۆلەمدە تەتقىق قىلىنغان ۋە لاتىن تىلىغا تەرجىمە قىلىنغان بولۇپ ، ئەسىرلەر بويى ياۋروپادىكى داۋالاش مائارىپىغا تەسىر كۆرسەتكەن.
# UTBIS ئۇيغۇرتىبابەت ئۇچۇر باشقۇرۇش سىستېمىسى
# نۇرلۇق تىببى بىلىملەر تورى